Είναι αλήθεια ότι ο τρόπος με τον οποίο χτίστηκαν και διαμορφώθηκαν οι ελληνικές πόλεις στη διάρκεια του χρόνου έχει διαμορφώσει ένα αστικό τοπίο με μικρά περιθώρια παρεμβάσεων. Η πυκνή δόμηση, η έλλειψη ελεύθερων χώρων και η απουσία κουλτούρας σεβασμού του δημοσίου χώρου έχουν δημιουργήσει μια άσχημη εικόνα.
Η πραγματικότητα αυτή όμως δεν είναι νομοτέλεια ούτε η αποδοχή της συνιστά πολιτική-αυτοδιοικητική πρόταση για το μέλλον. Για τον λόγο αυτό, προεκλογικά ακόμη κάναμε λόγο για την ανάγκη ευταξίας στον δημόσιο χώρο – μια έννοια ομπρέλα, που εμπεριέχει όλα όσα συνδιαμορφώνουν το υλικό αστικό περιβάλλον. Καθαριότητα, φωτισμός, οδικό δίκτυο, πεζοδρόμια, πράσινο και αστικός εξοπλισμός είναι τα βασικά στοιχεία που συγκροτούν τον δημόσιο χώρο. Σε μια κλίμακα πάνω απ’ αυτά υπάρχει ο σχεδιασμός για αναπλάσεις σε γειτονιές. Αναπλάσεις βασισμένες σε έναν φιλόδοξο αστικό σχεδιασμό, που θα αναβαθμίζουν αισθητικά, αλλά και λειτουργικά την καθημερινότητα στην πόλη.
Με αυτές τις εισαγωγικές προσεγγίσεις, από την πρώτη στιγμή που ανέλαβα τα καθήκοντα του δημάρχου της Θεσσαλονίκης έχουμε ξεκινήσει μια προσπάθεια συστηματικής αναβάθμισης του δημοσίου χώρου. Από την απομάκρυνση των ογκωδών απορριμμάτων, τη βελτίωση του πρασίνου και την αντικατάσταση του πεπαλαιωμένου αστικού εξοπλισμού μέχρι τις συνεχείς εργασίες αποκατάστασης και επιδιόρθωσης, κάθε ημέρα γίνονται δράσεις σ’ αυτήν την κατεύθυνση. Προ λίγων εβδομάδων, μάλιστα, επιβλήθηκαν και τα πρώτα πρόστιμα στην Ελλάδα για γκράφιτι στη Νέα Παραλία – ένα σημείο που δυστυχώς έχει βανδαλιστεί πολλές φορές.
Και με αυτό το τελευταίο ως παράδειγμα, θα ήθελα να αναφερθώ στην ανάγκη αλλαγής του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζουμε ως πολίτες τον δημόσιο χώρο. Όσες προσπάθειες ανάταξης κι αν γίνουν –που ναι, γίνονται. Και ναι, χρειάζονται ακόμη περισσότερες– δεν θα φτάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα, αν πίσω από κάθε συνεργείο του δήμου δεν αναλάβουμε κι εμείς ως πολίτες να διατηρούμε τον δημόσιο χώρο σε αξιοπρεπή κατάσταση. Ούτε μπορούμε εύκολα να αστυνομεύσουμε κάθε σπιθαμή της πόλης. Βανδαλισμοί, απορρίμματα, γκράφιτι, εναπόθεση ογκωδών αντικειμένων στο πεζοδρόμιο χωρίς πρότερη συνεννόηση με τις υπηρεσίες, φθορές σε πεζοδρόμια, εγκαταλελειμμένα οχήματα, λογής πάγκοι και εμπόδια στο οδόστρωμα είναι στοιχεία που επιβαρύνουν τον δημόσιο χώρο. Πολλά από αυτά μπορούν να αποφευχθούν, αν μεριμνήσουμε και αν αντιμετωπίσουμε τον δημόσιο χώρο με την πρέπουσα ευθύνη.
Ο σεβασμός του δημοσίου χώρου στην Ελλάδα είναι ακόμη ζητούμενο. Η καλλιέργεια αυτής της κουλτούρας, που στην υπόλοιπη Ευρώπη θεωρείται δεδομένη –και αυτό πρέπει να μας προβληματίσει–, ξεκινά από το σχολείο και φτάνει μέχρι τις δημοτικές αρχές κάθε τόπου. Εμείς, πέραν όσων ανέφερα, προχωράμε σε εκτεταμένες παρεμβάσεις. Θα δημιουργήσουμε πράσινα σημεία, θα τοποθετήσουμε υπόγειους κάδους, αλλάζουμε τις στάσεις του ΟΑΣΘ, ανανεώνουμε τον αστικό εξοπλισμό, κατεδαφίζουμε εγκαταλελειμμένα κτίρια σε γειτονιές, απομακρύναμε κλειστά περίπτερα απελευθερώνοντας χώρους στα πεζοδρόμια και ήδη απομακρύνουμε οχήματα και εμπόδια. Παράλληλα, δημιουργούμε μικρούς χώρους στάθμευσης, ασφαλτοστρώνουμε πολλούς δρόμους σε ένα συνολικό οδικό δίκτυο τετρακοσίων χιλιομέτρων και μέσα στο επόμενο έτος ξεκινά πρόγραμμα παρεμβάσεων σε όλες τις γειτονιές της πόλης, ύψους 6 εκατ. ευρώ.
Πιστεύω ότι με την ολοκλήρωση των μεγάλων έργων, όπως το μετρό και η απόδοση των σταθμών, η ολοκλήρωση των αναπλάσεων κεντρικών πλατειών, η ανάπλαση της ΔΕΘ, η ανέγερση του νέου συγκροτήματος στους πρώην Στάβλους Παπάφη, το νέο γήπεδο της Τούμπας, το deck στην παλιά παραλία και η καλή συντήρηση των υπαρχόντων χώρων πρασίνου, θα διαμορφωθεί μια νέα, αναβαθμισμένη εικόνα της πόλης. Μια εικόνα που θα πείθει και θα «αναγκάζει» και τον πολίτη να σεβαστεί τον δημόσιο χώρο. Παράλληλα (και μέχρι τότε), η προσπάθεια θα συνεχίσει να είναι καθημερινή. Όπλα μας σ’ αυτόν τον αγώνα είναι από τη μία οι καμπάνιες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης και από την άλλη τα πρόστιμα σε όποιον ρυπαίνει ή βανδαλίζει. Έχουμε αρκετό δρόμο μπροστά μας, αλλά είμαστε αποφασισμένοι να τον προχωρήσουμε.
* Ο κ.Κωνσταντίνος Ζέρβας είναι δήμαρχος Θεσσαλονίκης.
πηγή: citymag
